MJowitek pisze:Ale - jeśli trafisz między wrony...
Tekst tygodnia:
You Can't Win
Album: The Wiz (1978)
Autor tekstu: Charlie Smalls
Posłuchaj z YT
migawki z konferencji z okazji premiery The Wiz
Trochę historii:
Piosenka została specjalnie napisana dla Michaela (nie ma jej w pierwowzorze broadwayowskim, gdzie na jej miejscu można usłyszeć kompozycję
I Was Born on the Day Before Yesterday), na potrzeby jego roli Stracha Na Wróble w filmie
The Wiz, który miał premierę w Los Angeles w październiku 1978 roku. Piosenka znajduje się na ścieżce dźwiękowej, która miała premierę również w październiku w Wlk. Brytanii, a miesiąc wcześniej w USA.
To pierwszy solowy singiel Michaela, wydany dla CBS/Epic. Dotarła do 81 miejsca na liście Billboardu, a do miejsca 42 na liście R&B. W Wlk. Brytanii piosenka nie stała się hitem.
Fragment utworu można usłyszeć w ulubionym filmie Michaela,
E.T., w scenie w której dzieci jadą samochodem. Nagranie znalazło się też na roboczej wersji specjalnej edycji
Off The Wall z 2001 roku, w późniejszych pracach nad tym specjalnym wydawnictwem piosenkę pominięto. Fragment utworu, zmiksowany z
Can Get Outta The Rain, można znaleźć w boksie
The Ultimate Collection.
The Wiz jest filmem, w którym występują jedynie czarni aktorzy. Powstał na fali tzw.
blaxploitation film, eksponujących czarnych i ich rolę w ówczesnym kinie. Tekst piosenki i scena w filmie nawiązuje do złego traktowania Czarnych w Stanach Zjednoczonych.
You Can't Win to drugi singiel ze ścieżki filmowej
The Wiz, pierwszym było
Ease On Down The Road, który jest duetem Michaela i Diany Ross. Kompozycja nagrana w tempie 80 beatów na minutę, w F♭, a śpiewana w skali wokalnej między B3 a C♭5.
Piosenka zebrała pozytywne recenzje. W 2005 roku Renée Graham w The Boston Globe napisał, że
You Can't Win jest najlepszym nagraniem z
The Wiz. Stwierdził, iż kompozycja ewoluuje od pop-soulowej konfekcji w prawdziwą rhythm and bluesową przyjemność, przyprawioną szalonymi smykami i klaskaniami, funkującą i wyluzowaną bardziej, niż cokolwiek co Jackson zrobił. Kenny Mack w Santa Monica Daily Press przekonuje, że słynna wrażliwość i siła w głosie MJ jest stworzona do tego nagrania. Margo Jefferson w biografii Michaela napisał, że w
You Can't Win śpiewa z szorstką desperacją z obrzeży muzyki gospel.
Cierpienie wyrażone w piosence brzmi autentycznie. Poruszająca scena.
Piosenka była śpiewana później przez innych artystów. Jill Scott zaprezentowała utwór w swoim wykonaniu w 2001 roku w MSG. W 2003 roku Charles Grigsby zaśpiewał
You Can't Win w drugim sezonie amerykańskiego Idola.
Lata później William F. Brown wyeliminował utwór z występów teatralnych, nawiązujących do filmu. Uzasadnił swą decyzję tym, że spektakl nie służy podkreśleniu roli czarnych, a ma bawić widownię. Jest przekonany, że przesłanie piosenki nie jest istotne, wszystko się według niego zmieniło.
Czarni mogą wygrywać.
Elwood Watson, autor
Pimps, Wimps, Studs, Thugs and Gentlemen: Essays on Media Images of Masculinity, stwierdza, że
The Wiz przekazuje
ważną alegorię traktowania zwyczajnych Afroamerykanów w czasach przebudzenia ruchów aktywizujących ludzi do obrony ich praw obywatelskich. Watson zaznacza, że choć Wrony nie czynią fizycznej krzywdy Strachowi, to
jednak scena z "You Can't Win" nasuwa skojarzenia z doświadczeniami rytualnych linczów Czarnych w Stanach Zjednoczonych. Zabranianie Strachowi czytania nawiązuje do braku edukacji Czarnych w czasach niewolnictwa w USA. Pragnienie Stracha zdobywania wiedzy pomoże mu zinterpretować rozprawy i instrukcje, co nada kształt jego życiu- to jest też nawiązanie do sytuacji niewolnika w Ameryce przedsecesyjnej. Nauka czytania i pisania dla niewolników była niezbędną ścieżką do uzyskania wolności.
Sugerowanie przez Wrony, że czytanie jest bezużyteczne, a nawet niebezpieczne dla Stracha na Wróble, bo prowadzi jedynie do niezadowolenia jest straszącym reliktem niewolnictwa, wciąż naznacza współczesnych Afroamerykanów.
Wrony wzmacniają wątpliwości Stracha na Wróble poprzez wroni hymn, którego refren brzmi: "Nie możesz odrobić strat/ I nie możesz odejść z gry", co ma wyzuć Stracha z wszelkich aspiracji ku wolności.
Ich przekonanie, że czytanie "jest głupie" sugeruje, że edukacja Białych nie obiecuje "wyswobodzenia z gry", którą rasa i rasizm warunkuje. Zniechęcanie do edukacji nie zdaje egzaminu, ponieważ Wrony nie dają alternatywy, co go wyemancypuje. Wrony starają się spowodować, by na miejsce nadziei u Stracha pojawiła się postawa odrzucająca wszelkie obowiązujące normy i wartości (nihilizm). Dla Wron tzw. księgi mądrości są mniej cenne, niż mądrość uliczna. Chociaż nie są przykuci do kija, zdają się być bezradne czy- jak ich przykazania i hymn sugerują, niezdolne do znalezienia możliwości ponad te, które daje im ich obecna sytuacja życiowa. Refren śpiewany przez Stracha pokazuje ich utratę wiary. Wrony są nawet bardziej ułomne od Stracha, ponieważ- w przeciwieństwie do niego, nie mają nadziei. Refren, niczym przykazania Wron, odzwierciedla ich rozczarowanie brakiem zdolności zauważanych u nich samych, co blokuje obietnicę rosnących możliwości.
Watson kontynuuje swoją analizę, pisząc że
wbrew staraniom Wron, by zburzyć Stracha wiarę, nie daje on żadnych sygnałów, że zamierza porzucić starania do wyzwolenia siebie fizycznie i intelektualnie.
Watson konkluduje swoje studia nad Strachem na Wróble i sceną z "You Can't Win" myślą:
Jego spotkanie z Dorotą pomaga mu zdać sobie sprawę z tego, że- w opozycji do starań Wron- jego pasja zdobywania wiedzy rzeczywiście pomaga mu zyskać warunki do udoskonalania swojego życia.
Michael Jackson o You Can't Win napisał:
Postać, którą grałem, dużo mówi i wiele się uczy. Wisiałem na drągu, otoczony stadem śmiejących się ze mnie wron i śpiewałem
You Can't Win. Była to pieśń o upokorzeniu i bezradności- uczuciach, które przeżywała w tym czy innym momencie większość ludzi. Wynika z niej, że istnieją osoby, które nie krępują mi ruchów, lecz z wyrachowaniem pogłębiają moje wątpliwości, a ja pod ich wpływem sam krępuję swobodę swoich poczynań. Stosownie do wymogów zręcznie napisanego scenariusza wyciągałem z mego słomkowego kapelusza kartki z informacjami i przysłowiami, ale nie wiedziałem, jak się nimi posłużyć. Mój kapelusz zawierał wszystkie odpowiedzi, ale ja nie znałem pytań.
Dialogi poprzedzające You Can't Win:
[Wrona]- Soczysta i boooska. Pożyyyywne delicje. Smaczne kąski tu uprawiasz, koleś.
[Strach Na Wróble] - Miło mi, że smakuje Wam śniadanie. Ale czy to dziś mieliście mi pomóc zejść na ziemię?
- Na ziemię? Co ci się śni pod tą strzechą, którą głową nazywasz? Czy nie słyszałeś przedwczoraj, przed-przedwczoraj i przed- przed- przedwczoraj, że nie możesz zejść? Taki już twój los, koleś. Musisz wisieć. Poza tym nawet gdybyś mógł, to nie ma po co.
- Tak sobie myślałem koledzy.. Chociaż na chwileczkę.. Na spacerek po moim ogródku. Cudownie by było, prawda?
- Ale jaki spacerek? Jesteś kukłą ze słomy i papieru.
- Prawda koledzy. Myślę tylko o sobie.
- I głupiś jak zawsze.
- Ale dzisiaj czytałem, że ludzie na ogół.. No posłuchajcie, proszę!
- Ale mówiłem ci, że czytanie to strata czasu.
- Ale Francis Bacon twierdzi..
- Bekon? Na patelni?
- ..że wiedza to potęga. Rozumiecie? A Cicero znowu.. Cicero Cicercum cole! Że nauka ludzi więcej uszlachetnia, niż natura. Spójrzcie no tu.. Właśnie a'propos mojej sytuacji, to jest.. Stercząc na tym kiju.. Wątp we wszystko, argumentuj i weryfikuj!
- Komu ty wierzysz? Komuś na tym starym kawałku papieru?
- Koledzy, błagam!
- Czy swoim dobrym przyjaciołom wronom, które spędziły całe życie, by cię wykształcić.. No właśnie! Wygląda mi na to, że ta szmata bez flaków znowu zapomniała naszych przykazań.
- A gdzie tam, koledzy. Wcale nie zapomniałem.
- To mi recytuj!
- Szanuj wszystkie wrony!
- Dobrze. No dalej!
- Nie będziesz czytał skrawków papieru ani żadnej literatury!
- To śmiecie.. I najważniejsze?
- Nigdy, przenigdy nie zejdziesz z tego kija!
- Słusznie kochasiu!
- A wroni hymn?
- Mam go znów śpiewać..?
- Masz ćwiczyć, aż się nauczysz. Na blachę! Śpiewać jak z nut, na wyrywki.
You can't win
You can't break even
And you can't get out of the game
People kee sayin'
Things are gonna change
But they look us like
You're stayin' the same
You can't win
Get over your head
And you only have yourself to blame
You can't win Chile
(You can't win Chile)
You ain't break even
And you can't get out of the game
You can't win
The world keeps movin'
And you're standin' far behind
People keep sayin'
Things'll get better
(Just to ease your state of mind)
(So you lean back, and you smoke that smoke)
(And you drink your glass of wine)
So you can't win, Chile
You can't break even
And you can't get out of the game
You can't win, you can't win no way
If your story stays the same
(You ain't winnin'),
No, no,
(But it's nice to see you)
(I'm awfully glad you came)
(Better cool it 'cause
It ain't abour losin')
Then the world has got no shame
You can't win, Chile
You can't break even
You can't get out of the game
You can't win
You can't break even
Ain't the way it's supposed to be
(You'll be spendin'),
No, no
(Your little bit of money)
While someone else rides for free
(Learn your lesson), ooh,
(Refuel your mind)
(Before someone blows out your flame)
You can't win, Chile. No!
You can't win
You can't win, Chile. No!
You can't win
You can't win, Chile. No!
You can't win
You can't win, Chile. No!
You can't win
You can't win, Chile
You can't break even
And you can't get out of the game
You can't get out of the game
You can't get out (ugh!) of the game
No, no...
Nie wygrasz
tłum. asiek/Universal Pictures (Poland)
Nie możesz wygrać, nie możesz odrobić strat
I nie możesz odejść z gry
Ludzie wciąż mówią,
Że to się zmieni,
Ale oni nie zmieniają się
Nie możesz wygrać
Głowę sobie łamiesz
A kogo tu winić poza twoją osobą?
Nie możesz wygrać
Nie możesz odrobić strat
I nie możesz oejść z gry.
Nie możesz wygrać,
Świat wciąż się kręci
A ty zostajesz daleko w tyle.
Ludzie mówią- Nie martw się
Że będzie lepiej,
Tylko po to, żeby cię pocieszyć.
Abyś odprężył się, zaciągnął się dymem
I wypił kieliszek wina,
Nie możesz wygrać
Nie możesz odrobić strat
I nie możesz odejść z gry.
Nie możesz wygrać,
Nie możesz wygrać, bez szans,
Jeśli Twoja historia się nie zmieni
Nie wygrywasz, o nie
Ale miło cię widzieć
I się cieszę, że wpadłeś.
Coś nie leży- wyluzować się nalezy
Nie chodzi o to kto przegrywa
Świat nie zna wstydu.
Nie możesz wygrać, nie możesz odrobić strat,
I nie możesz przestać grać.
Nie możesz wygrać, nie możesz odrobić strat,
To nie tak miało być.
Wydasz
Swoje marne grosze
A ktoś inny jedzie za darmo
Wyciągnij z tego naukę, zastanów się
Zanim ktoś zgasi twój zapał.
Nie możesz wygrać, dziecko
Nie możesz odrobić strat
I nie możesz przestać grać
Verto causa!